Czy wiesz, że powietrze, którym oddychasz w domu, może być bardziej zanieczyszczone niż to na zewnątrz? Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach jest jednym z głównych czynników ryzyka dla zdrowia ludzi na całym świecie. Zanieczyszczenia powietrza mogą powodować lub pogarszać wiele chorób, takich jak alergie, astma, choroby układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, nerwowego i nowotwory.
Zanieczyszczenie powietrza w domu może mieć różne źródła, takie jak: spalanie paliw, palenie tytoniu, używanie środków czystości, kosmetyków, farb, klejów, mebli, dywanów, sprzętu elektronicznego, wentylacja, wilgotność, pleśń, kurz, roztocza, sierść zwierząt i wiele innych. Niektóre z tych zanieczyszczeń są widoczne gołym okiem, inne są niewidoczne, ale nie mniej szkodliwe.
Jak więc zadbać o czystość powietrza w domu? Oczywiście, należy unikać lub ograniczać źródła zanieczyszczeń, regularnie wietrzyć pomieszczenia, stosować filtry i oczyszczacze powietrza, utrzymywać odpowiedni poziom wilgotności i temperatury. Jednak istnieje jeszcze jeden prosty i naturalny sposób na poprawę jakości powietrza w domu – rośliny!
Rośliny oczyszczające powietrze to nie tylko piękna dekoracja wnętrz, ale także zdrowy i tani sposób na usunięcie z powietrza szkodliwych substancji, takich jak formaldehyd, benzen, toluen, ksylol, amoniak i wiele innych. Rośliny te pochłaniają zanieczyszczenia przez liście i korzenie, a następnie neutralizują je w procesie fotosyntezy i transpiracji. Rośliny te również nawilżają powietrze, poprawiają mikroklimat, redukują stres i poprawiają nastrój.
W tym artykule przedstawimy Ci 20 gatunków roślin oczyszczających powietrze, które zostały wybrane i zbadane przez amerykańską agencję kosmiczną NASA. Dowiesz się, jakie są ich właściwości, wymagania i zalety, a także jak je wybrać i pielęgnować. Zapraszamy do lektury!
Jak rośliny oczyszczają powietrze?
Rośliny to niezwykłe organizmy, które potrafią przekształcać energię słoneczną w energię chemiczną, niezbędną do ich wzrostu i rozwoju. W procesie fotosyntezy, rośliny pobierają dwutlenek węgla (CO2) z powietrza i wodę (H2O) z gleby, a następnie wytwarzają tlen (O2) i cukry (C6H12O6). W ten sposób rośliny dostarczają nam nie tylko tlenu do oddychania, ale także pokarmu do jedzenia.
Jednak rośliny nie tylko produkują tlen, ale także oczyszczają powietrze z różnych zanieczyszczeń. Rośliny mają zdolność do pochłaniania i neutralizowania lotnych związków organicznych (LZO), które są emitowane przez wiele źródeł w naszych domach. LZO to gazowe substancje chemiczne, które mają niską temperaturę wrzenia i łatwo przenikają do powietrza. Niektóre z nich mają nieprzyjemny zapach, inne są bezwonne, ale wszystkie są szkodliwe dla zdrowia ludzi i zwierząt.
Najczęstsze LZO występujące w powietrzu domowym to:
- Formaldehyd (HCHO) – jest używany do produkcji farb, lakierów, klejów, żywic, płyt wiórowych, mebli, dywanów, tkanin, papieru, kosmetyków i środków czystości. Jest silnie drażniący dla oczu, nosa i gardła, a także może powodować bóle głowy, nudności, alergie, astmę i nowotwory.
- Benzen (C6H6) – jest używany do produkcji gumy, plastiku, żywic, farb, lakierów, detergentów, leków i pestycydów. Jest łatwopalny i ma charakterystyczny zapach. Jest rakotwórczy i może powodować białaczkę, anemię, uszkodzenie wątroby i nerek.
- Toluen (C7H8) – jest używany do produkcji farb, lakierów, klejów, rozpuszczalników, gumy, plastiku, leków i pestycydów. Jest łatwopalny i ma słodki zapach. Jest neurotoksyczny i może powodować bóle głowy, zawroty głowy, senność, zaburzenia pamięci, uszkodzenie układu nerwowego, wątroby i nerek.
- Ksylol (C8H10) – jest używany do produkcji farb, lakierów, klejów, rozpuszczalników, gumy, plastiku, leków i pestycydów. Jest łatwopalny i ma słodki zapach. Jest neurotoksyczny i może powodować bóle głowy, zawroty głowy, senność, zaburzenia pamięci, uszkodzenie układu nerwowego, wątroby i nerek.
- Amoniak (NH3) – jest używany do produkcji nawozów, środków czystości, kosmetyków, leków i pestycydów. Ma ostry i drażniący zapach. Jest drażniący dla oczu, nosa i gardła, a także może powodować kaszel, duszność, podrażnienie skóry i błon śluzowych.
Rośliny oczyszczające powietrze mają zdolność do pochłaniania i neutralizowania tych i innych LZO przez liście i korzenie. Liście roślin mają specjalne otwory, zwane aparatami szparkowymi, przez które wymieniają gazy z otoczeniem. Rośliny pobierają LZO przez aparaty szparkowe i transportują je do komórek, gdzie są rozkładane przez enzymy i mikroorganizmy. Niektóre rośliny mają także zdolność do emitowania substancji, które hamują wzrost i rozwój bakterii i grzybów w powietrzu.
Korzenie roślin również biorą udział w oczyszczaniu powietrza. Korzenie roślin są otoczone przez mikroorganizmy, zwane ryzosferą, która tworzy specjalny ekosystem w glebie. Mikroorganizmy te żywią się LZO, które są transportowane przez rośliny do korzeni, i przekształcają je w nieszkodliwe substancje. Niektóre rośliny mają także zdolność do wytwarzania substancji, które stymulują aktywność mikroorganizmów w ryzosferze.
W ten sposób rośliny oczyszczające powietrze działają jak naturalne filtry i oczyszczacze powietrza, które nie tylko usuwają zanieczyszczenia, ale także poprawią jakość powietrza w domu. Rośliny te również nawilżają powietrze, poprawiają mikroklimat, redukują stres i poprawiają nastrój.
15 gatunków roślin oczyszczających powietrze według NASA
Skąd wiemy, które rośliny są najlepsze do oczyszczania powietrza? Odpowiedź na to pytanie znaleźli naukowcy z amerykańskiej agencji kosmicznej NASA, którzy w latach 80. i 90. XX wieku przeprowadzili serię badań nad roślinami oczyszczającymi powietrze. Celem tych badań było znalezienie sposobu na poprawę jakości powietrza w zamkniętych pomieszczeniach, takich jak stacje kosmiczne, gdzie zanieczyszczenia mogą się kumulować i stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia astronautów.
W ramach badań NASA, naukowcy testowali różne gatunki roślin pod kątem ich zdolności do usuwania z powietrza trzech głównych LZO: formaldehydu, benzenu i trichloroetylenu. Rośliny były umieszczane w specjalnych komorach, gdzie były narażone na zanieczyszczone powietrze, a następnie mierzono stężenie LZO w powietrzu przed i po ekspozycji na rośliny. Naukowcy oceniali także wymagania i zalety roślin, takie jak: łatwość uprawy, odporność na choroby i szkodniki, dostępność i cena, bezpieczeństwo dla dzieci i zwierząt.
Na podstawie badań NASA, naukowcy wybrali kilkanaście gatunków roślin oczyszczających powietrze, które są najbardziej skuteczne i praktyczne do stosowania w domach i biurach. Oto one:
Skrzydłokwiat (Spathiphyllum)
Skrzydłokwiat to piękna roślina o ciemnozielonych, błyszczących liściach i białych, kwiatopodobnych podsadkach, które otaczają żółte kolby. Skrzydłokwiat jest jedną z najlepszych roślin oczyszczających powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza aż pięć LZO: formaldehyd, benzen, trichloroetylen, ksylol i amoniak. Skrzydłokwiat jest także łatwy w uprawie, ponieważ nie wymaga dużo światła i wilgoci, a także jest odporny na choroby i szkodniki. Skrzydłokwiat jest jednak trujący dla dzieci i zwierząt, więc należy go trzymać z dala od nich.
Bluszcz pospolity (Hedera helix)
Bluszcz pospolity to popularna roślina pnąca o małych, ząbkowanych liściach i cienkich, giętkich pędach. Bluszcz pospolity jest doskonałą rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza cztery LZO: formaldehyd, benzen, trichloroetylen i ksylol. Bluszcz pospolity jest także łatwy w uprawie, ponieważ rośnie szybko i dobrze radzi sobie w cieniu i suchym powietrzu. Bluszcz pospolity jest jednak trujący dla dzieci i zwierząt, więc należy go trzymać z dala od nich. Ponadto, bluszcz pospolity może być inwazyjny i uszkadzać ściany i meble, więc należy go kontrolować i przycinać.
Paprotka (Nephrolepis exaltata)
Paprotka to piękna roślina o pierzastych, jasnozielonych liściach i delikatnych, zwisających pędach. Paprotka jest świetną rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza trzy LZO: formaldehyd, ksylol i amoniak. Paprotka jest także łatwa w uprawie, ponieważ lubi jasne, ale nie bezpośrednie światło i wilgotną, ale nie mokrą ziemię. Paprotka jest także bezpieczna dla dzieci i zwierząt, więc można ją swobodnie umieszczać w domu. Paprotka jednak wymaga regularnego podlewania i nawożenia, a także może być podatna na choroby i szkodniki.
Sansewiera (Sansevieria trifasciata)
Sansewiera to niezwykła roślina o sztywnych, mieczowatych liściach, które mają charakterystyczne, poziome pasy w kolorach zielonym i żółtym. Sansewiera jest niesamowitą rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza cztery LZO: formaldehyd, benzen, trichloroetylen i ksylol. Sansewiera jest także łatwa w uprawie, ponieważ jest bardzo odporna na suszę, cień i niskie temperatury. Sansewiera jest jednak trująca dla dzieci i zwierząt, więc należy ją trzymać z dala od nich. Ponadto, sansewiera ma jeszcze jedną wyjątkową cechę – jest jedną z niewielu roślin, które produkują tlen w nocy, a nie w dzień, co może poprawić jakość snu.
Palma bambusowa (Chamaedorea seifrizii)
Palma bambusowa to egzotyczna roślina o długich, smukłych, bambusowych pniach i delikatnych, pierzastych, zielonych liściach. Palma bambusowa jest doskonałą rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza trzy LZO: formaldehyd, benzen i trichloroetylen. Palma bambusowa jest także łatwa w uprawie, ponieważ lubi jasne, ale nie bezpośrednie światło i umiarkowaną wilgotność. Palma bambusowa jest także bezpieczna dla dzieci i zwierząt, więc można ją swobodnie umieszczać w domu. Palma bambusowa jednak wymaga regularnego podlewania i nawożenia, a także może być podatna na choroby i szkodniki.
Dracena (Dracaena spp.)
Dracena to egzotyczna roślina o długich, smukłych, drewniejących pniach i lancetowatych, kolorowych liściach. Dracena jest wspaniałą rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza cztery LZO: formaldehyd, benzen, trichloroetylen i ksylol. Dracena jest także łatwa w uprawie, ponieważ nie wymaga dużo światła i wilgoci, a także jest odporna na choroby i szkodniki. Dracena jest jednak trująca dla dzieci i zwierząt, więc należy ją trzymać z dala od nich.
Fikus (Ficus benjamina)
Fikus to popularna roślina o gałęzistych, giętkich pniach i drobnych, błyszczących, zielonych liściach. Fikus jest skuteczną rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza trzy LZO: formaldehyd, benzen i trichloroetylen. Fikus jest także łatwy w uprawie, ponieważ lubi jasne, ale nie bezpośrednie światło i umiarkowaną wilgotność. Fikus jest jednak trujący dla dzieci i zwierząt, więc należy go trzymać z dala od nich. Ponadto, fikus może być drażniący dla skóry i błon śluzowych, więc należy go obchodzić ostrożnie.
Aloes (Aloe vera)
Aloes to znana roślina o mięsistych, szpiczastych, zielonych liściach, które zawierają żel o właściwościach leczniczych. Aloes jest pomocną rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza formaldehyd i benzen. Aloes jest także łatwy w uprawie, ponieważ jest bardzo odporny na suszę i niskie temperatury. Aloes jest także bezpieczny dla dzieci i zwierząt, więc można go swobodnie umieszczać w domu. Aloes jednak wymaga regularnego podlewania i nawożenia, a także może być podatny na choroby i szkodniki.
Gerbera (Gerbera jamesonii)
Gerbera to piękna roślina o dużych, kolorowych, promienistych kwiatostanach i jasnozielonych, owłosionych liściach. Gerbera jest cudowną rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza trzy LZO: formaldehyd, benzen i trichloroetylen. Gerbera jest także łatwa w uprawie, ponieważ lubi jasne, ale nie bezpośrednie światło i wilgotną, ale nie mokrą ziemię. Gerbera jest także bezpieczna dla dzieci i zwierząt, więc można ją swobodnie umieszczać w domu. Gerbera jednak wymaga regularnego podlewania i nawożenia, a także może być podatna na choroby i szkodniki.
Chryzantema (Chrysanthemum morifolium)
Chryzantema to znana roślina o bogatych, kolorowych, kulistych kwiatostanach i ciemnozielonych, ząbkowanych liściach. Chryzantema jest rewelacyjną rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza aż pięć LZO: formaldehyd, benzen, trichloroetylen, ksylol i amoniak. Chryzantema jest także łatwa w uprawie, ponieważ lubi jasne, ale nie bezpośrednie światło i wilgotną, ale nie mokrą ziemię. Jest także bezpieczna dla dzieci i zwierząt, więc można ją swobodnie umieszczać w domu, jednak wymaga regularnego podlewania i nawożenia, a także może być podatna na choroby i szkodniki.
Azalia (Rhododendron simsii)
Azalia to urocza roślina o drobnych, kolorowych, lejkowatych kwiatkach i ciemnozielonych, błyszczących liściach. Azalia jest przydatną rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza formaldehyd i amoniak. Azalia jest także łatwa w uprawie, ponieważ lubi jasne, ale nie bezpośrednie światło i wilgotną, ale nie mokrą ziemię. Azalia jest także bezpieczna dla dzieci i zwierząt, więc można ją swobodnie umieszczać w domu. Azalia jednak wymaga regularnego podlewania i nawożenia, a także może być podatna na choroby i szkodniki.
Anturium (Anthurium andraeanum)
Anturium to egzotyczna roślina o dużych, błyszczących, sercowatych liściach i czerwonych, różowych, białych lub fioletowych, woskowatych podsadkach, które otaczają żółte kolby. Anturium jest znakomitą rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza cztery LZO: formaldehyd, benzen, trichloroetylen i ksylol. Anturium jest także łatwe w uprawie, ponieważ lubi jasne, ale nie bezpośrednie światło i wilgotną, ale nie mokrą ziemię. Anturium jest jednak trujące dla dzieci i zwierząt, więc należy je trzymać z dala od nich.
Aglaonema (Aglaonema commutatum)
Aglaonema to tropikalna roślina o dużych, owalnych, zielonych liściach z białymi, srebrnymi lub różowymi plamami lub pasami. Aglaonema jest korzystną rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza formaldehyd i benzen. Aglaonema jest także łatwa w uprawie, ponieważ nie wymaga dużo światła i wilgoci, a także jest odporna na choroby i szkodniki. Aglaonema jest jednak trująca dla dzieci i zwierząt, więc należy ją trzymać z dala od nich.
Zamiokulkas (Zamioculcas zamiifolia)
Zamiokulkas to niezwykła roślina o grubych, mięsistych, ciemnozielonych liściach i pędach, które magazynują wodę. Zamiokulkas jest pomocną rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza formaldehyd i ksylol. Zamiokulkas jest także łatwy w uprawie, ponieważ jest bardzo odporny na suszę i cień, a także jest odporny na choroby i szkodniki. Zamiokulkas jest jednak trujący dla dzieci i zwierząt, więc należy go trzymać z dala od nich.
Araukaria (Araucaria heterophylla)
Araukaria to piękna roślina o smukłym, stożkowatym kształcie i gęstych, ciemnozielonych, igiełkowatych liściach. Araukaria jest przydatną rośliną oczyszczającą powietrze, ponieważ potrafi usunąć z powietrza formaldehyd i ksylol. Araukaria jest także łatwa w uprawie, ponieważ lubi jasne, ale nie bezpośrednie światło i umiarkowaną wilgotność. Araukaria jest także bezpieczna dla dzieci i zwierząt, więc można ją swobodnie umieszczać w domu. Araukaria jednak wymaga regularnego podlewania i nawożenia, a także może być podatna na choroby i szkodniki.
Jak wybrać i pielęgnować rośliny oczyszczające powietrze?
Jak widać, rośliny oczyszczające powietrze to nie tylko piękna dekoracja wnętrz, ale także zdrowy i tani sposób na poprawę jakości powietrza w domu. Jednak, aby rośliny te spełniały swoją funkcję i cieszyły nas swoim wyglądem, należy je odpowiednio wybrać i pielęgnować. Oto kilka kryteriów i wskazówek, które mogą Ci w tym pomóc:
- Wybierz rośliny, które pasują do wielkości i nasłonecznienia pomieszczenia, w którym chcesz je umieścić. Niektóre rośliny, takie jak palma bambusowa, dracena czy araukaria, mogą osiągać duże rozmiary i wymagać dużo przestrzeni. Inne rośliny, takie jak skrzydłokwiat, bluszcz czy sansewiera, mogą dobrze rosnąć w cieniu i małych doniczkach. Zwróć uwagę na wymagania świetlne i przestrzenne roślin, które chcesz kupić, i dopasuj je do warunków w Twoim domu.
- Wybierz rośliny, które są dostępne i w przystępnej cenie. Niektóre rośliny, takie jak gerbera, chryzantema czy anturium, są łatwo dostępne w kwiaciarniach i marketach, i nie kosztują dużo. Inne rośliny, takie jak araukaria, zamiokulkas czy aglaonema, mogą być trudniej dostępne i droższe. Zorientuj się, gdzie i za ile możesz kupić rośliny, które Ci się podobają, i wybierz te, które nie nadwyrężą Twojego budżetu.
- Wybierz rośliny, które odpowiadają Twoim preferencjom estetycznym i aranżacyjnym. Niektóre rośliny, takie jak skrzydłokwiat, anturium czy gerbera, mają piękne i kolorowe kwiaty, które mogą być ozdobą każdego wnętrza. Inne rośliny, takie jak bluszcz, paprotka czy fikus, mają ciekawe i zróżnicowane kształty i kolory liści, które mogą tworzyć ciekawe kompozycje. Zdecyduj, jakie rośliny najbardziej Ci się podobają i pasują do Twojego stylu i gustu, i wybierz te, które będą Ci sprawiać przyjemność.
- Wybierz rośliny, które są bezpieczne dla dzieci i zwierząt. Niektóre rośliny, takie jak skrzydłokwiat, bluszcz, dracena, sansewiera, zamiokulkas czy anturium, są trujące dla dzieci i zwierząt, i mogą powodować podrażnienia, wymioty, biegunkę, a nawet zatrucia. Jeśli masz w domu małe dzieci lub zwierzęta, unikaj tych roślin lub trzymaj je z dala od nich. Wybierz rośliny, które są nieszkodliwe dla dzieci i zwierząt, takie jak paprotka, palma bambusowa, aloes, gerbera, chryzantema czy araukaria.
Pielęgnacja roślin oczyszczających powietrze nie jest trudna, ale wymaga pewnej wiedzy i regularności. Oto kilka wskazówek, jak dbać o rośliny, aby były zdrowe i piękne:
- Podlewaj rośliny odpowiednio do ich potrzeb. Niektóre rośliny, takie jak skrzydłokwiat, paprotka, anturium czy gerbera, lubią wilgotną, ale nie mokrą ziemię, więc należy je podlewać często, ale umiarkowanie. Inne rośliny, takie jak sansewiera, zamiokulkas, aloes czy dracena, lubią suchą ziemię, więc należy je podlewać rzadko, ale obficie. Zawsze sprawdzaj wilgotność ziemi przed podlewaniem, i unikaj zalewania roślin, ponieważ może to spowodować gnicie korzeni i liści.
- Nawoż rośliny odpowiednio do ich potrzeb. Niektóre rośliny, takie jak skrzydłokwiat, paprotka, anturium czy gerbera, lubią bogatą w składniki odżywcze ziemię, więc należy je nawozić regularnie, co 2-4 tygodnie, w okresie wegetacji. Inne rośliny, takie jak sansewiera, zamiokulkas, aloes czy dracena, lubią ubogą w składniki odżywcze ziemię, więc należy je nawozić rzadko, co 2-3 miesiące, w okresie wegetacji. Zawsze stosuj nawóz odpowiedni do rodzaju rośliny, i unikaj przesadzania z nawożeniem, ponieważ może to spowodować oparzenia korzeni i liści.
- Przycinaj i przesadzaj rośliny odpowiednio do ich potrzeb. Niektóre rośliny, takie jak bluszcz, fikus, paprotka czy palma bambusowa, mogą szybko rosnąć i zajmować dużo miejsca, więc należy je przycinać i formować, aby utrzymać ich kształt i rozmiar. Inne rośliny, takie jak skrzydłokwiat, anturium, gerbera czy chryzantema, mogą kwitnąć i produkować nasiona, więc należy usuwać zwiędłe kwiaty i owoce, aby pobudzać nowe kwitnienie. Zawsze używaj ostrych i czystych narzędzi do przycinania roślin, i unikaj uszkadzania zdrowych części roślin.
- Zapobiegaj chorobom i szkodnikom roślin. Niektóre rośliny, takie jak skrzydłokwiat, paprotka, anturium czy gerbera, mogą być podatne na choroby i szkodniki, takie jak pleśń, grzyby, mszyce, przędziorki czy mączliki. Aby zapobiec tym problemom, należy utrzymywać odpowiedni poziom wilgotności i temperatury powietrza, wietrzyć pomieszczenia, usuwać chore i uszkodzone części roślin, i stosować odpowiednie środki ochrony roślin. Zawsze sprawdzaj stan roślin, i reaguj na pierwsze objawy chorób i szkodników.